Συντρόφισσες και Σύντροφοι
Όπως όλοι σας, έτσι κι εγώ αισθάνομαι βαρύ το χέρι της ιστορίας που μας ακουμπά.
“Όλοι μας κατανοούμε ότι από την έκβαση αυτού του Συνεδρίου θα εξαρτηθεί το μέλλον του ΠΑΣΟΚ, το μέλλον της προοδευτικής παράταξης και θα επηρεασθεί βαθύτατα η πολιτική μας ζωή και η προοπτική της Ελλάδας.
Σ” αυτές τις ώρες ευθύνης :
-Ας ξεπεράσουμε τις όποιες διαφορές ανάμεσά μας και ας παραμερίσουμε τις προσωπικές μας φιλοδοξίες,
-Ας κλείσουμε, μέσα στη ψυχή μας, το μεγαλείο της συνταρακτικής εικόνας, της τελευταίας χειρονομίας του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο θάνατός του έβγαλε πάλι στους δρόμους της Αθήνας εκατομμύρια ανθρώπους, το λαό, τους απλούς πολίτες, εργάτες, υπαλλήλους, επαγγελματίες, βιοτέχνες, αγρότες από την επαρχία, νοικοκυρές από τις συνοικίες, συνταξιούχους αλλά και νεολαία, πολύ νεολαία, που ήρθε να πει το στερνό αντίο στον δικό τους τον ηγέτη, στον Ανδρέα των οραμάτων και των αγώνων τους.
Αυτός δεν είναι ο κόσμος της κρίσης-πολλοί απ” αυτούς μπορεί να είναι θύματα μιας «κρίσης» για την οποία ευθύνονται άλλοι, όχι αυτοί-. Είναι ο κόσμος του Ανδρέα, ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ, ο κόσμος που πάντα σηκώνει στους ώμους του τα βάρη της δημιουργίας και της προόδου.
Με τον απλό, ανθρώπινο και ευθύ κώδικα συμπεριφοράς που τον διακρίνει, αυτός ο κόσμος μας ζήτησε ενότητα. Το χρωστάμε σ αυτόν τον κόσμο να δουλέψουμε στο Συνέδριο, μαζί για την ενότητά μας, για ένα ΠΑΣΟΚ που πρέπει να παραμείνει ανοικτό, μαζικό, λαϊκό. Ελιτίστικες λογικές διαχωρισμού της κοινωνίας δεν χώρεσαν ποτέ στην ιστορία αυτού του κινήματος. Το ΠΑΣΟΚ ήταν και παραμένει ένα ενωτικό -ποτέ διχαστικό -κίνημα, που αγκαλιάζει όλα τα ζωντανά κύτταρα της κοινωνίας, του κόσμου της εργασίας και της δημιουργίας, το παλιό και το νέο σε μία γόνιμη σύνθεση που του προσφέρει την χαρακτηριστική του δύναμη και αντοχή.
Σ” αυτές τις ώρες ευθύνης :
-Ας αναλογισθούμε τις μεγάλες, τις ιστορικές ευθύνες που επωμιζόμαστε ως κυβερνών κόμμα. Η Τουρκική απειλή είναι και ορατή και άμεση. Σήμερα η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ την συγκρότηση ενός δυνατού πατριωτικού μετώπου για να αντιμετωπίσει την απειλή και να παίξει ένα καταλυτικό, σταθεροποιητικό, ειρηνικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Σήμερα, που δίνεται η μάχη για την ισότιμη συμμετοχή της οικονομίας μας στην Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ την συσπείρωση των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας σε ένα αρραγές αναπτυξιακό μέτωπο που θα μπορέσει να προσεγγίσει τους στόχους του Μάαστριχτ, χωρίς να μας απομακρύνει από τις σοσιαλιστικές μας αρχές για κοινωνική δικαιοσύνη και οικονομική δημοκρατία. Τόσο στην κοινωνική αναφορά του, όσο και στον ιδεολογικό πολιτικό του προσανατολισμό, το ΠΑΣΟΚ εμπεριέχει το πατριωτικό και το αναπτυξιακό στοιχείο.
Με άλλα λόγια, σήμερα περισσότερο από ποτέ, η Ελλάδα χρειάζεται ένα ενωμένο και δυνατό Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα.
Σ “αυτές τις ώρες ευθύνης :
-Ας αντλήσουμε δύναμη από την θύμηση του ηγέτη μας και από τα λόγια του.
Σας διαβάζω μερικές γραμμές από μία αξέχαστη ομιλία του στο Μόντρεαλ, τον Ιανουάριο του 1971. Μας έλεγε τότε :
«Είμαι σήμερα, ο αρχηγός του ΠΑΚ. Αύριο μπορεί να μην είμαι. Είτε γιατί το ΠΑΚ δε με θέλει, είτε γιατί θα έχω πεθάνει ή θα έχω σκοτωθεί. Ο αγώνας όμως του ΠΑΚ δεν θα σταματήσει γιατί είναι ο δικός σας αγώνας. Είναι δικό σας το χρέος να φτιάξετε δική σας οργάνωση, πέραν του οποιοδήποτε προσώπου.
Δική σας ευθύνη να φτιάξετε το συλλογικό σας όργανο.
Σήμερα είναι χρέος μας, είναι χρέος αυτού του Συνεδρίου να βάλει τις βάσεις για ένα ΠΑΣΟΚ που θα διαδραματίσει τον ιστορικό του ρόλο, χωρίς τον Ανδρέα Παπανδρέου, για ένα ΠΑΣΟΚ που θα επιβεβαιώσει την ιδεολογική και πολιτική του ταυτότητα ως σοσιαλιστικού κόμματος, ως καταλύτη κοινωνικής προόδου στη χώρα.
Αυτό το Συνέδριο δεν είχε προγραμματισθεί ως Συνέδριο διαδοχής. Είχε συμφωνηθεί ότι θα ήταν κυρίως Συνέδριο πολιτικών θέσεων, αλλά θα αποφάσιζε και για αναγκαίες καταστατικές αλλαγές στη δομή της οργάνωσής του, κάτω από την προεδρία του Ανδρέα Παπανδρέου.
Η ζωή άλλαξε τα δεδομένα και το Συνέδριο αυτό πρέπει να εκλέξει τον νέο Πρόεδρο του Κινήματος. Δεν είναι όμως Συνέδριο διαδοχής στην βαθύτερη έννοια του όρου. Κανένα Συνέδριο δεν μπορεί να αναδείξει τον νέο ηγέτη, τον διάδοχο του Ανδρέα Παπανδρέου. Οι ηγέτες αναδεικνύονται μέσα από τους δημοκρατικούς αγώνες, από την πολιτική δράση, αναγνωρίζονται από το λαό και τελικά επιβεβαιώνονται από κορυφαίο συλλογικό όργανο, όπως το Συνέδριο.
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το Συνέδριο αυτό, είναι Συνέδριο διάδοχου σχήματος. Το ζητούμενο είναι το κατάλληλο σχήμα συλλογικής λειτουργίας που εξασφαλίζει την αποτελεσματική οργάνωση του κινήματος, την ενοποίηση και σύνθεση των πολιτικών θέσεων και ανoίγει τον ορίζοντα για την ανάδειξη της πολιτικής ηγεσίας μέσα από την πολιτική δράση.
Θα ήταν τραγικό σφάλμα αν παρακάμψουμε αυτό το αναγκαίο μεταβατικό στάδιο και προχωρήσουμε στην ανάδειξη του νέου ηγέτη, χωρίς να έχουν ωριμάσει οι αντικειμενικές συνθήκες. Σ” αυτή τη φάση, τουλάχιστον, κανείς από μας σ” αυτήν την αίθουσα δεν μπορεί να εκφράσει αξιόπιστα όλο το φάσμα του ΠΑΣΟΚ. Μαζί όμως μπορούμε και πρέπει να εκφράσουμε το ΠΑΣΟΚ. Γι” αυτό, από καιρό τώρα, μιλάω για την ανάγκη συλλογικής λειτουργίας, για την ανάγκη ενός Πολιτικού Συμβουλίου που θα αποτελεί το κέντρο Ενιαίας πολιτικής καθοδήγησης. Αλλά, πριν μιλήσω για αυτό το σχήμα, που σκιαγραφείται άλλωστε στην πρόταση της Κεντρικής Επιτροπής, θα ήθελα να επανέλθω σ” ένα εξίσου σημαντικό ζήτημα που πρέπει να μας απασχολήσει: το ζήτημα των πολιτικών θέσεων.
Πιστεύω ότι η ενότητα, για την οποία όλοι μιλούμε, θα σφυρηλατηθεί μόνον πάνω στη βάση μιας πολιτικής συναντίληψης.
Είναι σήμερα που θεωρώ, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, ότι, όταν η ενότητα στηρίζεται, σε «συμφωνίες κορυφής», σε «αμοιβαίες εκδουλεύσεις», σε «πελατειακές σχέσεις» ή σε «εξασφαλίσεις ρόλων» στο κομματικό ή κυβερνητικό οικοδόμημα, τότε είναι εύθραυστη και αναποτελεσματική. Αργά ή γρήγορα, με τις πρώτες ανακατατάξεις οι ισορροπίες θα ανατραπούν και η κρίση θα αναπαραχθεί.
Θα ήταν βέβαια ασυγχώρητος στρουθοκαμηλισμός αν δεν αναγνωρίζαμε ότι υπάρχουν πολιτικές διαφορές ανάμεσά μας. Υπάρχουν διαφορές και είναι χρέος μας να τις συζητήσουμε, να τις επεξεργαστούμε και να τις προβάλουμε, έτσι ώστε, να επαναφέρουμε στο προσκήνιο τον πολιτικό διάλογο και την πολιτική σύνθεση.
Δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε από την πολιτική αvτιπαράθεση.
Αντίθετα, πολλά δεινά μας περιμένουν αν επιτρέψουμε τον εξοβελισμό και την ενοχοποίηση της Πολιτικής και των Πολιτικών. Το λεω αυτό γιατί, δυστυχώς, είναι μέσα από την εμπέδωση τέτοιων αντιλήψεων, μέσα από την προβολή βαρύγδουπων και ύποπτων διαπιστώσεων για το τέλος των κομμάτων, για το τέλος της πολιτικής, για το τέλος του κράτους, αλλά και για το τέλος των ιδεολογιών, που ασκείται η χειρότερη μορφή ιδεολογικής τρομοκρατίας. Είναι τότε που, κάτω από το πρόσχημα της «λογικής του μονόδρομου» και της δήθεν «τεχνοκρατικής» και «απολίτικης» προσέγγισης των εθνικών, οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, επιχειρείται η λήψη εvδοτικών, αυταρχικών και αντιλαϊκών μέτρων πολιτικής.
“Όταν αποϊδεολογικοποιείται το περιεχόμενο της πολιτικής, τότε η πολιτική εξαντλείται στη διατήρηση των κεκτημένων, στην αναπαραγωγή προσωπικών συγκρούσεων, στην αφυδάτωση των πολιτικών διεργασιών, στη συρρίκνωση των κομμάτων.
Σε ένα μεγάλο βαθμό, η συρρίκνωση των προοδευτικών αριστερών κινημάτων, σε παγκόσμια κλίμακα, οφείλεται σ” αυτή την ηττοπαθή στάση, που οδήγησε, αναπόφευκτα, στον ιδεολογικό αφοπλισμό. Αφήσαμε στο vεοσυντηρητισμό να παρεισφρήσει ακόμα και μέσα στο δικό μας το χώρο με διάφορες μεταμφιέσεις. Είναι καιρός να ξεκινήσουμε την αντεπίθεση στο vεοσυντηρητισμό που έχει μπει και μέσα στο πετσί μας και να ξανακατακτήσουμε την ιδεολογική μας ηγεμονία, που ήταν ιστορικά, ο προνομιακός χώρος των αριστερών κινημάτων. Σ” αυτό το νέο διεθνές ξεκίνημα, το ΠΑΣΟΚ θα δώσει το παρόν στην πρωτοπορία των προοδευτικών δυνάμεων στην Ευρώπη.
Η εμπέδωση της πολιτικής συναντίληψης είναι έργο μακροχρόνιο και προϋποθέτει μία διαρκή διαδικασία και διάλογο. Πρέπει να ομολογήσουμε ότι σ” αυτόν τον τομέα έχουμε μείνει πολύ πίσω. Ούτε είναι πια ρεαλιστικό να περιμένουμε από αυτό το Συνέδριο ένα ξεκαθάρισμα των θέσεών μας σ” ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Πιστεύω όμως ότι το Συνέδριο μπορεί να δώσει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για να γίνει εφικτή η οικοδόμηση της απαραίτητης πολιτικής συναντίληψης για να γίνει τo ΠΑΣΟΚ ένα πολιτικό σχολείο, ένα εργαστήρι παραγωγής πολιτικού προβληματισμού και θέσεων. Πάνω απ” όλα όμως το Συνέδριο πρέπει να πάρει σαφή θέση σε μερικά επίκαιρα ζητήματα που αφορούν στα Εθνικά θέματα, την Οικονομία και την Κοινωνική Πολιτική.
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Το σύνθημα «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» ανέτρεψε την ιδεολογία της υποτέλειας του «Ανήκομεν εις την Δύσιν» και έρχεται σε σύγκρουση με την νοοτροπία ενός όψιμου Ευρωπαϊκού επαρχιωτισμού του «ανήκουμε στην Ευρώπη».
Το σύνθημα «η Ελλάδα στους Έλληνες» δεν σημαίνει μόνον ότι πρέπει να είμαστε κυρίαρχοι της δικής μας μοίρας, σημαίνει επίσης ότι η Εθνική μας Στρατηγική δεν μπορεί να προσδιορισθεί μονοδιάστατα σε σχέση με τη Δύση ή την Ευρώπη. Με άλλα λόγια, η Εθνική μας Στρατηγική είναι πολυδιάστατη και αυτό οφείλεται στην γεωστρατηγική ιδιαιτερότητα της Ελλάδας. Έχει ιδιαίτερη σημασία να επιβεβαιωθεί αυτή η θέση του ΠΑΣΟΚ, που κάπως έχουμε φροντίσει να την μισοξεχάσουμε.
Σήμερα, οι βασικοί παράγοντες που διαμορφώνουν την Εθνική μας Στρατηγική είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή και η Τουρκική απειλή.
Η πορεία της Ελλάδας είναι συνυφασμένη με την πραγμάτωση του οράματος της Ενωμένης Ευρώπης. Στο χώρο όμως της ασφάλειας, είναι σαφές ότι η Ευρώπη δεν μας καλύπτει ούτε είναι πιθανόv να μας καλύψει στο ορατό μέλλον. Συμμετέχουμε ενεργά στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς, δίνουμε τη μάχη να αναγνωρισθούν τα σύνορα της Ελλάδας ως εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης, αλλά δεν πρέπει να ζούμε με ψευδαισθήσεις : στο τέλος -τέλος, η ασφάλεια της χώρας μας είναι εθνική υπόθεση, είναι ευθύνη της Εθνικής μας Άμυνας.
Ο δεύτερος προσδιοριστικός παράγοντας της Εθνικής μας Στρατηγικής είναι η γεωστρατηγική μας θέση στα Βαλκάνια, στη Μεσόγειο, στο μεγάλο σταυροδρόμι των τριών ηπείρων. Οι νέες συνθήκες μας ξανανοίγουν την ιστορική μας ενδοχώρα από την οποία είχαμε αποκοπεί τα τελευταία 50 χρόνια. Μας φέρνουν όμως και στο επίκεντρο διεθνών ανταγωνισμών για ζώνες επιρροής μεταξύ συγκεκριμένων ευρωπαϊκών χωρών, των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Οι ανταγωνισμοί αυτοί που τις περισσότερες φορές είναι στενά συνυφασμένοι με τον έλεγχο της παραγωγής και της μεταφοράς ενέργειας στα μεγάλα κέντρα της Δύσης από τη Μέση Ανατολή και την Κασπία θάλασσα, δημιουργούν αποσταθεροποιητικές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή. Στους διπλωματικούς κύκλους ήδη μιλούν για ζώνη δολαρίου και για ζώνη μάρκου στη Βαλκανική περιοχή.
Η Ελλάδα καλείται να παίξει ένα σημαντικό, ειρηνικό αλλά και σταθεροποιητικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή με πρωτοβουλίες για ισχυρή οικονομική και πολιτική δικτύωση και με σειρά συμφωνιών πολιτικής, αμυντικής και οικονομικής συνεργασίας με όλες τις χώρες της ευρύτερης περιοχής.
Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αναβαθμίσουμε την πολιτική μας στο χώρο των Βαλκανίων, του Ευξείνου Πόντου και της Ν.Α Μεσογείου σε ισότιμο πυλώνα με εκείνο της Ευρωπαϊκής μας πολιτικής.
Ο τρίτος παράγοντας που διαμορφώνει την Εθνική μας Στρατηγική είναι ο Τουρκικός επεκτατισμός. Θα ήταν ασυγχώρητη ψευδαίσθηση για μας τους Έλληνες να θεωρήσουμε την Ελληνοτουρκική διαφορά ως ένα συγκυριακό φαινόμενο. Κάτι, δηλαδή, που θα μπορούσε να λυθεί με τις «καλές διαθέσεις» και με τον λεγόμενο «διάλογο». Θα ήταν ασυγχώρητη αφέλεια εκ μέρους μας
Ο τουρκικός επεκτατισμός είναι αποτέλεσμα εγγενών δομικών χαρακτηριστικών της τουρκικής κοινωνίας, της τουρκικής οικονομίας. Δεν πρόκειται να αλλάξει ούτε με «διάλογο», ούτε με δείγματα «καλής συμπεριφοράς» και οσφυοκαμψίας. θα αλλάξει μόνον όταν αλλάξουν οι εσωτερικές ισορροπίες οι δυνάμεις μέσα στην Τουρκία που δίνουν μέσα από την «Κεμαλική κληρονομιά» έναν ιδιάζοντα επεκτατικό ρόλο σε βάρος του Ελληνισμού, στην Κύπρο, στο Αιγαίο, στη Θράκη.
Είμαστε υποχρεωμένοι να θεωρήσουμε την τουρκική απειλή ως υπαρκτή που δεν αντιμετωπίζεται με διπλωματικές δηλώσεις ή απλά ψηφίσματα.
Συντρόφισσες και Σύντροφοι,
Ήμουν και παραμένω ιδιαίτερα αρνητικός στην έναρξη διαλόγου με μια χώρα που έχει επανειλημμένα δείξει τις διαθέσεις την περιφρόνησή της στο Διεθνές Δίκαιο, στις Διεθνείς Συνθήκες, στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που έχει δείξει την εμμονή της σε μία πολιτική συρρίκνωσης του Ελληνισμού.
Για να αποφύγουμε την διολίσθηση των εθνικών μας θέσεων μέσω του διαλόγου προτείνω μία διαφορετική πολιτική :
Πρώτον: Ισχυρή αποτρεπτική δύναμη των Ενόπλων Δυνάμεων.
Αποτρεπτική δύναμη σημαίνει ότι ο αντίπαλος κατανοεί ότι αν επιδιώξει κινήσεις σε βάρος της χώρας μας, το Εθνικό κόστος γι αυτόν θα είναι πολλαπλάσιο από το κόστος της χώρας που αμύνεται. Το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, Θράκη, Αιγαίο, Κύπρος είναι η αποτελεσματική εξειδίκευση της αποτρεπτικής μας πολιτικής. Για μία αποτρεπτική πολιτική, έχουμε ανάγκη όχι μόνον από ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις αλλά και από την πολιτική βούληση να τις χρησιμοποιήσουμε, εάν χρειασθεί. Πρέπει όλοι να γνωρίζουν, ότι εμείς οι Έλληνες οραματιζόμαστε ένα κόσμο που όλοι οι λαοί θα συνυπάρχουν ειρηνικά. Αλλά τα φιλειρηνικά αισθήματα δεν πρέπει να, παρερμηνευθούν. Αν προκληθούμε δεν θα διστάσουμε να πολεμήσουμε για την πατρίδα μας.
Δεύτερον: Χρειαζόμαστε μία σειρά από αμυντικές συνεργασίες με χώρες στην ευρύτερη περιοχή που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα με μας. Η ανάπτυξη διεθνών ερεισμάτων μέσα από αυτές τις συνεργασίες προωθεί την σταθερότητα στην περιοχή, αποτρέπει απειλές και αυξάνει την διαπραγματευτική μας δύναμη. Δεv είναι τυχαίο ότι η πρόσφατη αμυντική συμφωνία που υπογράψαμε με την Αρμενία έχει γίνει αντικείμενο ευρύτατου σχολιασμού από τους διεθνείς κύκλους.
Δεν μπορεί όμως να υπάρξει εθνική ισχύς, χωρίς οικονομική ανάπτυξη. Αυτά πάνε μαζί.
ΟΙΚΟΝΟMΙKH-ANΑΠΤΥΞΗ
Ανάπτυξη δεν σημαίνει απλώς αύξηση του εθνικού εισοδήματος. Ανάπτυξη σημαίνει διεύρυνση της συλλογικής μας ικανότητας να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά τους πόρους που διαθέτουμε. Σημαίνει βελτίωση της παραγωγικότητας μέσα από την αναδιάρθρωση της παραγωγής, μέσα από την προαγωγή της γνώσης, μέσα από την αποτελεσματική ενεργοποίηση κεφαλαίου που αργεί, εργασίας που υποαπασχολείται και φορέων ή οργανισμών που αδρανούν.
Οι λέξεις κλειδιά για την ανάπτυξη σήμερα είναι γνώση, ευέλικτες δομές παραγωγής, ταχύτατη προσαρμογή, νέα συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Λέμε ναί, στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, στις σύγχρονες μορφές διοίκησης και οργάνωσης, στην αξιοκρατία. Όμως αυτό, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι θα πρέπει οι αγορές να αφεθούν να καθορίσουν, κατά τις διαθέσεις τους, τις σχέσεις κράτους, πολιτών και επιχειρήσεων. Όπως και δεν σημαίνει ότι αποδεχόμαστε την εγκατάλειψη του κράτους-πρόνοιας, την απουσία του κοινωνικού ελέγχου, την περιθωριοποίηση των κοινωνικών ομάδων, την ανεργία, τη φτώχεια και τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού.
Οταν μειώνεται η ικανότητα της κοινωνίας να συμμετέχει ενεργά στα τεκταινόμενα, να κάνει ενσυνείδητες επιλογές να κινητοποιείται, να συσπειρώνεται και να διεκδικεί, υπονομεύεται ταυτόχρονα τόσο η οικονομική αποτελεσματικότητα, όσο και η πολιτική δημοκρατία.
Ο συνδυασμός αβεβαιότητας και παρατεταμένης ύφεσης, απόρροια συνήθως παρατεταμένων, σταθεροποιητικών προγραμμάτων οδηγεί σε εγγενή αδράνεια το επιχειρηματικό παραγωγικό δυναμικό της χώρας και σε αμυντικές στρατηγικές όλους τους κοινωνικούς εταίρους.
Η άποψη έτσι ότι σταθεροποίηση απελευθέρωση των αγορών, και μείωση του κράτους πρόνοιας μπορούν να εξασφαλίσουν τη μεγέθυνση και τη βελτίωση του εισοδήματος των πολιτών αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά αφελής μονοδιάστατη και λανθασμένη συνταγή.
Μέσα σ “ένα κλίμα αδράνειας και παραίτησης, η συνεχής μείωση της ενεργού ζήτησης δεν δημιουργεί αυτόματα τα περιθώρια για μελλοντική αvάκαμψη της οικονομίας, ούτε το αναγκαίο περίσσευμα για την άσκηση, εκ των υστέρων, κοινωνικής πολιτικής.
Η αλληλουχία «πρώτα σταθεροποίηση, μετά ανάπτυξη και μετά κοινωνική πολιτική», σχεδόν πάντα αντικαθίσταται στην πράξη από τον φαύλο κύκλο «λιτότητα -ύφεση -πληθωρισμός -περισσότερη λιτότητα».
Είναι φυσικό, κάτω από τέτοιες συνθήκες εξωθεσμικοί ή κοινωνικά μη ελεγχόμενοι παράγοντες να αποκτούν επιρροή και δύναμη με αποτέλεσμα να αυξάνει η πολιτική ισχύς των παραγόντων – διαχειριστών και να παρατηρούνται φαινόμενα αυτονόμησης ομάδων πολιτών που διεκδικούν μαχητικά το δίκαιό τους αδυνατώντας να εντάξουν «το ατομικό» μέσα στο «συλλογικό».
Οι πρόσφατες κοινωνικές εκρήξεις στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στην Ιταλία, αντικατοπτρίζουν όλο το φάσμα της κοινωνικής αντίδρασης που αναπτύσσεται στις μέρες μας σ” αυτές ακριβώς τις πολιτικές επιλογές.
Όπως υπογράμμισε πρόσφατα ο διευθυντής της Monde Diplomatique:
Με την καταπληκτική κοινωνική εξέγερση του Δεκεμβρίου 1995, οι Γάλλοι για πρώτη φορά εξέφρασαν συλλογικά την άρνησή τους για ένα μοντέλο κοινωνίας βασισμένο στον οικονομισμό, τον απόλυτο νεοφιλελευθερισμό, τον ολοκληρωτισμό των αγορών και την τυραννία της παγκοσμιοποίησης. Υπενθύμισαν στους ηγέτες μια παλιά δημοκρατική αρχή : «οι πολίτες προτιμούν την αναρχία από την αδικία». Για να αποφύγουμε τον ολισθηρό αυτό δρόμο, για να κινητοποιήσουμε αναπτυξιακά τον κόσμο, πρέπει να τον ενώσουμε στην προοπτική μιας καλλίτερης μέρας, να τον πείσουμε ότι όλοι θα δουλέψουμε αλλά και ότι όλοι θα μοιραστούμε δίκαια το προϊόν του μόχθου μας και να του δώσουμε το αίσθημα της ασφάλειας και της προοπτικής.
Δεν υπάρχουν «δύο παράλληλες Ελλάδες :η Ελλάδα της κρίσης και η Ελλάδα της δημιουργίας». Υπάρχει μία Ελλάδα, η Ελλάδα της Αλλαγής όπου ο κάθε ένας μας ανάλογα μ” αυτά που του έλαχαν και αυτά που κατέκτησε, καλείται να κινητοποιηθεί να προσαρμοσθεί, να σηκωθεί λίγο ψηλότερα.
Γι αυτό και η ανάπτυξη είναι μία βαθύτατα πολιτική διαδικασία. Είναι έργο των πολιτικών ηγεσιών να αποδείξουν έμπρακτα ότι η παγκοσμιοποίηση, η προσαρμογή και ο γνωστικός και τεχνολογικός εκσυγχρονισμός μπορεί να εξυπηρετήσει μια πλατιά κοινωνική πλειοψηφία στην κατεύθυνση της προόδου και της ευημερίας και όχι μόνο τους λίγους, κάποιους χρηματιστές, τραπεζίτες, επενδυτές ή διαχειριστές.
Θυμάμαι αυτό που έλεγε ο Πρόεδρος Ανδρέας Παπανδρέου «τρέμω την επερχόμενη κοινωνία των απολίτικων τεχνοκρατών».
Η απάντησή μας στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και του νεοσυντηρητισμού, συμπυκνώνεται στο δίπτυχο: αναπτυξιακή προσαρμογή και οικονομική δημοκρατία.
Σε αντίθεση με τα συντηρητικά κόμματα και τη σύγχρονη νεοφιλελεύθερη πρόταση, για μας κάθε πολίτης έχει αναφαίρετα οικονομικά και όχι μόνο πολιτικά δικαιώματα. Πάνω απ” όλα, έχει :
-δικαίωμα στην απασχόληση και σ ένα ελάχιστο, αξιοπρεπές εισόδημα, αν αδυνατεί να εργαστεί,
-δικαίωμα σε μία ανθρώπινη σύνταξη,
-δικαίωμα στην ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και στη συνεχή κατάρτισή του, καθώς και
-δικαίωμα στις βασικές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.
-Έχει δικαίωμα σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο ποιότητας ζωής.
Αν η παροχή αυτών των βασικών κοινωνικών αγαθών θεωρηθεί αναφαίρετο οικονομικό δικαίωμα κάθε πολίτη, τότε η κοινωνική πολιτική δεν γίνεται μόνο όταν υπάρχει περίσσευμα, δηλαδή οικονομικό πλεόνασμα, ούτε μπορεί να αντιμετωπισθεί με φιλανθρωπικά ή λογιστικά κριτήρια. Γίνεται, αντίθετα, μέσα από την αναδιανομή του πλούτου και των εισοδημάτων, μέσα από ανάλογη πολιτική δαπανών και μέσα από δίκαιη φορολογική πολιτική.
Δεν είναι δυνατόν, ως πολιτικός φορέας, να θέλουμε να βελτιώσουμε τη σχετική θέση των εργαζομένων και, κυρίως, των πιo αδύναμων κοινωνικών ομάδων και, αντ αυτού, να επιρρίπτουμε όλο το βάρος της προσαρμογής σε αυτές τις κοινωνικές τάξεις, χωρίς να μπορούμε να εγγυηθούμε ότι η κατάσταση αυτή θα ανατραπεί στο άμεσο μέλλον.
Είναι καιρός να αντιστρέψουμε αυτή την πορεία και να επαναφέρουμε την Πολιτική στο προσκήνιο. Είναι καιρός να επιδιώξουμε, στα πλαίσια της πολιτικής δημοκρατίας, την αντιστοίχησή μας με τα κοινωνικά στρώματα που φιλοδοξούμε να εκπροσωπήσουμε, ώστε να ξαναγίνουμε κοινωνικά ριζοσπαστικό κόμμα.
Είναι καιρός να απομακρυνθούμε από το τέλμα της κρατούσας, καταστροφικής για το μέλλον αντίληψης ότι δήθεν «εκσυγχρονισμός» είναι η υιοθέτηση μεγαλύτερης ή μικρότερης δοσολογίας συντηρητικών απόψεων.
Ο πραγματικός εκσυγχρονισμός βρίσκεται στο μυαλό και στην ψυχή όλων των κοινωνικών στρωμάτων του Ελληνικού λαού. Ο πραγματικός εκσυγχρονισμός εντρυφεί στο όραμα της σοσιαλιστικής μας προοπτικής.
Είναι καιρός να αναδείξουμε αυτά που μας ενώνουν πραγματικά, δηλαδή την πίστη στις ιδέες μας για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη με τη συμμετοχή όλων για ουσιαστική συνοχή και εθνική ισχύ.
Οι κατευθύνσεις για την σύνθεση των πολιτικών μας θέσεων συνιστούν το ένα σκέλος των εργασιών του Συνεδρίου. Εξίσου σημαντικές όμως είναι και οι αποφάσεις που θα πάρουμε για την οργανωτική δομή του κινήματος.
Όπως έχω ήδη πει, αυτό δεν είναι Συνέδριο σε αναζήτηση του διαδόχου – Ηγέτη. Είναι Συνέδριο για το διάδοχο σχήμα. Πιστεύω ότι είναι κοινή διαπίστωση ότι έχουμε ανάγκη από την συγκρότηση ενός κέντρου ενιαίας πολιτικής καθοδήγησης, στο πλαίσιο της συλλογικής λειτουργίας. Η απλούστερη οργανωτική μορφή, που δεν χρειάζεται καταστατικές αλλαγές, αλλά πολιτική συμφωνία και εξειδίκευση από την Κεντρική Επιτροπή, στα πλαίσια της εκλογής του νέου Εκτελεστικού Γραφείου. Είναι η λειτουργία ενός Πολιτικού Συμβουλίου που απαρτίζεται από τον Πρόεδρο του Κινήματος, τον Πρωθυπουργό και τρία μέλη που εκλέγονται από την Κεντρική Επιτροπή . Αυτό τo ολιγομελές όργανο μπορεί να διασφαλίσει τη συλλογική λειτουργία του ΠΑΣΟΚ, να δώσει πνοή στην ιδεολογική και πολιτική αντεπίθεση στον συντηρητισμό, να αναδιοργανώσει τo Κίνημα, να το φέρει πιo κοντά στο Λαό και να στηρίξει την Κυβέρνησή μας και το κυβερνητικό έργο.
Ας σημειώσω ότι η πρόταση της Κεντρικής Επιτροπής για θέση Αντιπροέδρου είχε προταθεί για ειδικούς λόγους που δεν συντρέχουν πλέον και κατά τη γνώμη μου δεν χρειάζεται να δημιουργούμε περιττές θέσεις.
Όλοι γνωρίζουμε βέβαια, ότι υπάρχει και η άποψη ότι οι ιδιότητες του Προέδρου και του Πρωθυπουργού πρέπει να συγκεντρώνονται στο ίδιο πρόσωπο.
Κατανοώ τη λογική αυτής της πρότασης και δεν μπορώ να την απορρίψω ως θέμα αρχής. Φοβάμαι όμως ότι σ αυτή τουλάχιστον τη φάση που διέρχεται τo ΠΑΣΟΚ, το σχήμα αυτό θα οξύνει τις αντιθέσεις, θα δυσχεράνει το κυβερνητικό έργο, θα είναι στην καλύτερη περίπτωση αναποτελεσματικό.
Τέλος, θέλω να υπενθυμίσω ότι η συλλογική λειτουργία και ο διαχωρισμός των ρόλων του Προέδρου του Κινήματος και του Πρωθυπουργού είναι εκσυγχρονιστικός και αποτελεσματικός θεσμός που εφαρμόζεται με επιτυχία σε πολλά σοσιαλιστικά κόμματα της Ευρώπης. Έτσι π.χ. αποδείχθηκε ευτυχέστατο το σχήμα αυτό στην περίπτωση του SPD της Γερμανίας όταν μάλιστα δύο μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες συνυπήρξαν ο ένας ο Willy Brandt ως Πρόεδρος και ο άλλος ο Smidt ως Πρωθυπουργός.
Το γεγονός ότι δεν μπορέσαμε να καταλήξουμε σε συμφωνία πάνω σ αυτό το θέμα, δεν σημαίνει ότι υπάρχει αδιέξοδο ή κρίση. Σε δημοκρατικά κόμματα δεν υπάρχουν αδιέξοδα τα θέματα λύνονται με την συμμόρφωση όλων μας στις θέσεις της πλειοψηφίας.
Και μια τελευταία παρατήρηση. Η όποια έκβαση της ψηφοφορίας δεν πρέπει να έχει καμία επίδραση στην Κυβέρνηση, που παράγει θετικό έργο.
Ο σύντροφος Κώστας Σημίτης έχει εντολή από την Κοινοβουλευτική μας ομάδα να εξαντλήσει την τετραετία και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ για την επόμενη τετραετία. Κάνω έκκληση στον σύντροφο Κώστα Σημίτη να επανεξετάσει τη θέση του στο φως της εντολής που πήρε από την Κοινοβουλευτική ομάδα και της διαβεβαίωσης όλων μας ότι θα εξακολουθήσουμε να τον στηρίζουμε στο δύσκολο έργο της πορείας για τη νίκη.
Συντρόφισσες και Σύντροφοι
Θέλω να τελειώσω εκφράζοντας μία ελπίδα. Χωρίς αμφιβολία αυτό το Συνέδριο είναι ένας από τους πιo δύσκολους σταθμούς στην πορεία μας. Σίγουρα μέχρι στιγμής δεν δώσαμε πάντοτε τον καλύτερο εαυτό μας σε αυτή την προσπάθεια. Αλλά πιστεύω ότι όσο πλησιάζουμε στις κρίσιμες στιγμές των αποφάσεων, θα αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων και θα αντιμετωπίσουμε τα θέματα με υπευθυνότητα, ωριμότητα και συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης.
Θα ήθελα, όπως θα θέλατε όλοι σας είμαι βέβαιος, μετά από χρόνια να μπορούμε να θυμόμαστε τούτες τις ημέρες με περηφάνια και να λέμε στους δικούς μας ότι τότε στο Ολυμπιακό Στάδιο στην Αθήνα, στα τέλη του Ιούνη όλοι εμείς μαζί, σύντροφοι και συντρόφισσες του ΠΑ.ΣΟ.Κ, λύσαμε τα προβλήματά μας δημοκρατικά και βγήκαμε από αυτό το Συνέδριο ενωμένοι και δυνατοί, έτοιμοι για ένα νέο ξεκίνημα.
Ας διαψεύσουμε τις Κασσάνδρες για μια ακόμα φορά. Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ ενωμένο, δυνατό.
Και ας θυμηθούμε σύντροφοι και συντρόφισσες ότι ο πολιτικός μας αντίπαλος δεν είναι σε αυτή την αίθουσα. Είναι έξω από αυτή την αίθουσα και μας περιμένει.
Και ας του δώσουμε ένα γερό μάθημα δημοκρατίας και ας τους στείλουμε από εδώ το μήνυμα της αγωνιστικότητας ότι βγαίνουμε την Κυριακή από αυτό το Συνέδριο έτοιμοι για μια νικηφόρα πορεία, για νίκη στις εκλογές του Οκτώβρη του ’97. Για ένα νέο ξεκίνημα, μαζί με το λαό, για το ΠΑ.ΣΌ.Κ. του 21ου αιώνα.
Γεια σας και τη Δευτέρα όλοι μαζί ενωμένοι, συντροφικά και αγωνιστικά.
