Οι πρώτες μου επαφές με τον Ανδρέα, στις αρχές της δεκαετίας του ΄60, δεν είχαν σχέση με την πολιτική αλλά με την οικονομική επιστήμη. Καθιερωμένος καθηγητής στο Berkeley αυτός, νεαρός οικονομολόγος στα Ηνωμένα Έθνη εγώ. Τον σαγήνευαν τα θέματα της διεθνούς οικονομίας και οι πολιτικές δυνάμεις που διαμόρφωναν το παγκόσμιο σκηνικό. Δούλευα πάνω σ΄ αυτά τα θέματα κι έτσι αναπτύξαμε μια ξεχωριστή επαφή. Στα θέματα της ανάπτυξης, της κοινωνικής πολιτικής και του μετασχηματισμού της διεθνούς οικονομίας είχε προοδευτικές, ριζοσπαστικές και ανατρεπτικές θέσεις. Σε θέματα μακροοικονομικής πολιτικής, το ενδιαφέρον του ήταν μειωμένο και οι θέσεις του κυρίως σε ζητήματα δημοσιονομικής πολιτικής και δημόσιου χρέους, όπως οι θέσεις πολλών μαρξιστών, ήταν προσεκτικές και σχεδόν συντηρητικές. Κάνω αυτή την παρατήρηση γιατί αυτός ο δυαδισμός είχε τον απόηχό του στα σκαμπανεβάσματα της οικονομικής πολιτικής των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ.
Από αυτές τις συζητήσεις φθάσαμε στα πιο συγκεκριμένα προβλήματα της οικονομικής πολιτικής που θα έπρεπε να ακολουθήσει το ΠΑΣΟΚ ως Κυβέρνηση. Στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ για τη μετάβαση στο σοσιαλισμό (1980), είχα προτείνει την εκπόνηση ενός προγράμματος 100 ημερών , που θα εφαρμοζόταν αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας. Έτσι, θα ξεκαθάριζε αμέσως το τοπίο και εκκρεμότητες που αφορούσαν κυρίως σε εξωτερικούς οικονομικούς παράγοντες (ισοτιμία της δραχμής, συναλλαγματικά αποθέματα, εξωτερικός δανεισμός και κανόνες διεθνούς εμπορίου και επενδύσεων) θα λύνονταν από μας με οικονομικούς όρους γιατί αν αναβάλαμε αυτά τα όχι ευχάριστα προβλήματα για αργότερα, ο εξωτερικός παράγοντας θα επέβαλε τους δικούς του τους όρους σε μια αναπόφευκτα αδυνατισμένη οικονομία.
Ο Ανδρέας δέχθηκε πρόθυμα την πρόταση μου και σύστησε ομάδα εργασίας υπό την προεδρία του, όπου εκτός από εμένα συμμετείχαν ο Απ. Λάζαρης, η ομάδα του οποίου είχε κάνει εξαιρετική δουλειά στα οικονομικά – αναπτυξιακά θέματα, ο Δημ. Κουλουριάνος, η Λούκα Κατσέλη και αργότερα προστέθηκαν οι Γιάννος Παπαντωνίου, Γιάννης Παπανικολάου κ.α. Τις εργασίες εκ μέρους του Εκτελεστικού παρακολούθησαν οι Γεννηματάς και Τσοχατζόπουλος. Το πρόγραμμα εκπονήθηκε και η ολοκλήρωσή του (αλλά όχι το περιεχόμενό του) ανακοινώθηκε το Καλοκαίρι του 1981 στην Κέρκυρα.
Το πρόγραμμα των 100 ημερών δεν εφαρμόσθηκε. Η πίεση για άμεση εφαρμογή των αλλαγών στο χώρο των εργασιακών σχέσεων, στο ΕΣΥ κι αλλού, δημιούργησε ένα κλίμα που τα οικονομικά πήγαν στην πίσω θέση. Έτσι, αυτό που φοβόμουν έγινε. Και το Φθινόπωρο του 1982, αναγκαστήκαμε με καθυστέρηση ενός έτους και με πολιτικό κόστος, να εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα σταθεροποίησης (ετεροχρονισμός της ΑΤΑ, ισοτιμία της δραχμής κτλ). Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι έπεσε σε μένα η ευθύνη να εφαρμόσω αυτό το πρόγραμμα ως Υπουργός Εθνικής Οικονομίας.
Θα ήταν χρήσιμο να χρησιμοποιηθούν τα αρχεία του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου και να μελετηθεί η πρώτη τετραετία του ΠΑΣΟΚ και, σ΄ αυτό το πλαίσιο, η ιστορία του προγράμματος των 100 ημερών.

Print this pageEmail this to someoneShare on FacebookTweet about this on TwitterPin on PinterestShare on Google+Share on LinkedIn